Piekary Sląskie |
Piekary śląskie - miasto położone w województwie śląskim, w północnej części Górnosląśkiego Okręgu Przemysłowego na Wyżynie Sląśkiej. Powierzchnia miasta 39,7 km2, liczba ludności 60 tys. Nazwa Piekary wywodzi się według jednej wersji od piekarzy, wypiekających chleb dla mieszkańców Bytomia, według drugiej od pieczar pozostałych po kopalniach rud cynku, ołowiu i srebra. |
Dlaczego Piekary |
Historia |
Kult Religijny |
Miasto z charakterem |
Zabytki architektury |
Urzędy |
Kościoły |
Dlaczego Piekary? |
Ponieważ w Piekarach spędziłem 16 lat mojego życia. To miasto mnie tak fascynuje, że stale o nim pamiętam. Tutaj mam grono przyjaciół, kolegów, znajomych i wiele miłych wspomnień z "dawnych" czasów. Od 24 lat mieszkam w Oelde (NRW) i jak tylko jest mi to możliwe odwiedzam moje rodzinne strony. Tą drogą chciałbym Wam pokazać jak ja to miasto widziałem, co ono w czasie obecnym dla mnie znaczy, jak wcześniej wyglądało i kogo w przeciągu 16-tu lat poznałem. życzę miłego pobytu na moich stronkach. |
Historia |
Najstarsze wzmianki o mieście w dokumentach pisanych pochodzą z 1068 roku i mówią o Piekarach jako osadzie służebnej grodu bytomskiego. Z 1103 roku pochodzi zapis nazwy Pecare. W 1277 roku utworzono samodzielną
parafię w Kamieniu: W XIII i XIV wieku w Piekarach i w sąsiednim
Szarleju wydobywano rudy ołowiu i srebra, co przyczyniło sie
do rozwoju osady. Ciężkie warunki pracy w kopalniach
doprowadziły w 1534 roku do wybuchu strajku gwarków piekarskich.
Od XIV wieku Piekary były kolejno własnoscią: księcia
cieszyńskiego Przemysława (od 1335 roku), króla węgierskiego
Macieja Korwina, Jana z Zierotyna (od 1477 roku), Łazarza Henckla
von Donnersmarck (od 1623 roku). Do rodziny Donnersmarcków należały
Piekary aż do końca I wojny światowej. W źródłach niemieckich
Piekary były wymieniane jako Deutsch Piekar. Rzeką Brynicą
w okresie przedrozbiorowym biegła granica z Polską, w latach
1807-1815 z Księstwem Warszawskim, później z Rosją (której
częścią było leżące za Brynicą Królestwo
Polskie). Przełom XVIII i XIX w. to rozwój
nowoczesnego przemysłu zwłaszcza hutniczego, koncentracja
przemysłu przetwórczego. Wzrasta liczba ludności: 1783 r. -
311 mieszk., 1887 r. - 8 437 mieszk., 1917 r. - 20 tys. mieszk. W 1842 roku proboszcz piekarski ks. Alojzy Ficek przystąpił do
budowy nowej, neoromańskiej swiątyni według projektu
Daniela Groetschla. W kościele umieszczono cudowny obraz Matki
Boskiej, którego replika znajduje się w nim do dzisiaj. Druga połowa XIX wieku zaznaczyła
się wzrostem gospodarczym, co miato wpływ na kształtowanie
się struktury osadniczej, zachowanej do dzisiaj. W pierwszej
potowie XX wieku nastąpił rozwój górnictwa węgla
kamiennego. 16 stycznia 1922 roku da miasta wkroczyło
wojsko polskie pod dowództwem gen. bryg. S. Szeptyckiego, zajmując
część Górnego Sląska. W latach międzywojennych wprowadzono
nazwę Wielkie Piekary. W 1934 roku połączono je z sąsiednim
Szarlejem, tworząc jedną gminę Piekary Sląskie. W okresie międzywojennym wybudowano i
oddano do użytku gmach Gimnazjum Państwowego, Szpital Spółki
Brackiej (obecny Szpital Chirurgii Urazowej), budynki szkół
powszechnych, urząd pocztowy, linie kolejową wraz z dworcem.
Na mocy uchwały Sejmu Sląskiego 10 lipca 1939 roku Piekary Sląskie
otrzymały prawa miejskie. Wybuch II wojny światowej spowodował,
że miasto mogło z nich skorzystać dopiero od 1 stycznia
1947 roku. W 1975 roku w wyniku zmian podziału
administracyjnego do Piekar Sląskich przyłączono
pobliskie miejscowosci: Dąbrówke Wielką, Brzeziny Sląskie,
Brzozowice-Kamien i Koztową Góre. Od 1 stycznia 1999 roku Piekary
Sląskie uzyskały status miasta na prawach powiatu (powiatu
grodzkiego). |
Ośrodek kultu religijnego |
Kult Matki Boskiej Piekarskiej datuje się
od połowy XVII wieku. Obraz o wymiarach 129 x 92 cm, namalowany w
latach 1500-1510 przez nieznanego malarza, w 1659 roku umieszczony został
w drewnianym kosciółku, konsekrowanym juz w 1318 roku. Obraz stał
się sławny w 1676 roku, kiedy to w Tarnowskich Górach wybuchła
zaraza, która ustąpiła dopiero po złożeniu ślubu
odbywania corocznej pielgrzymki da Piekar. Obraz ogłosił jako
cudowny arcybiskup Pragi Jan Fryderyk Wallstein w 1680 roku. Podczas
wojny północnej przeniesiono obraz do Opola, gdzie znajduje się
do dzis. Natomiast w kościele w Piekarach znajduje się pochodząca
z drugiej połowy XVII wieku replika obrazu, nieco odbiegająca
od oryginału wymiarach 97 x 77 cm. Ponieważ drewniany kosciółek
byt zbyt mały w latach 1842-1848 proboszcz piekarski ks. Jan Alojzy
Ficek dzięki ofiarności ludności Górnego Sląska
przeprowadził budowę neoromańskiej swiątyni z cegły
według projektu Daniela Groetschla. Z dawnego kościoła
pozostał jedynie ołtarz gtówny, znajdujący się
obecnie w kaplicy św. Rafała na Rajskim Placu. W latach
siedemdziesiątych XIX wieku w pobliżu Bazyliki na wzgórzu
Cerekwica z inicjatywy ks. Ficka, a potem ks. Jana Purkopa górnicy,
hutnicy i robotnicy Górnego Sląska własnymi siłami wznieśli
kalwarię piekarską. Są to rozmieszczone w terenie kaplice
dla odprawiania drogi krzyżowej, nawiązujące do nazwy Góry
Kalwarii w Jerozolimie. Kalwarię tę przez wiele lat powiększano.
Obecnie na wzgórzu jest 14 kaplic - stacji drogi krzyżowej oraz
wiele dalszych kaplic, przedstawiających sceny przed ukrzyżowaniem
Chrystusa i neogotycki kosciół Przemienienia Pańskiego,
wzniesiony w 1896 roku. Na obrzezu wzgórza wzdłuż muru
znajduje się 15 kaplic różańcowych. Ważnym wydarzeniem w życiu
Piekar byta wizyta w Polsce Jana Pawla II w 1983 roku. Pierwotnie papież
miał spotkać się z wiernymi pod Kopcem Wyzwolenia jednak
szczupłość miejsca spowodowała, że uroczystość
przeniesiono na lotnisko sportowe do Katowic Muchowca, a cudowny obraz
Matki Boskiej Piekarskiej |
Miasto z charakterem |
Piekary
Sląskie - to dynamicznie rozwijająca się gmina, której
kulturę i obyczaje ukształtowała 900-letnia tradycja. To
miasto niezwykłe, o szczególnej tradycji pielgrzymkowej i wyjątkowym
klimacie Z dniem 1 stycznia 1999 roku miasto uzyskało
status powiatu grodzkiego. Dlatego też priorytetem w działalności
władz miasta stało się utworzenie w Piekarach Sląskich
szeregu instytucji m.in. Urzędu Skarbowego, Zamiejscowego Wydziału
Sądu Rejonowego, Zamiejscowego Ośrodka Prokuratury Rejonowej,
Powiatowego Urzędu Pracy, Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie,
Filii Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oral zorganizowanie
wielu innych slużb. W ostatnich latach nastąpiły w
Piekarach Sląskich, jak i w całym regionie zmiany w strukturze
gospodarczej i zatrudnieniu. Zjawiska te wpływają na
pojawianie się nowych jakosciowo problemów społecznych, związanych
z reformami gospodarczymi, przemianami w przemyśle państwowym
i rozwojem prywatnej przedsiębiorczości. Widoczna jest
tendencja wzrostowa w produkcji małej i średniej przedsiębiorczości.
Chcąc rozwijać te tendencje i zachęcać nowych
przedsiębiorców do lokalizowania inwestycji w Piekarach Sląskich,
utworzono Strefę Aktywności Gospodarczej, której obszar
poszerzany jest obecnie o dodatkowe tereny. Przychylność władz
miasta, w tym wprowadzenie umiarkowanej wysokości podatków, jakie
muszą uiszczać przedsiębiorcy to tylko jeden z atutów
oferowanych inwestorom. Piekary Sląskie mogą poszczycić
się również szeregiem inwestycji mających ogromne
znaczenie dla rozwoju infrastruktury komunikacyjnej miasta. Po służącej
mieszkańcom już od kilku lat Obwodnicy Zachodniej - w ostatnim
czasie oddano do użytku Obwodnice Wschodnią (ul. Solidarnosci).
Jej zadaniem jest wyprowadzenie ruchu kołowego z miasta, co chroni
przed zniszczeniem cenne zabytkowe budowle. Ulica Solidarności
zostanie w przyszłości połączona z mającą
tędy przebiegać autostradą A1. Na bieżąco prowadzone są
modernizacje i remonty dróg i ulic położonych w granicach
miasta, rozbudowywana jest funkcjonalna infrastruktura drogowa. Do użytku
oddano dwa ronda: przy ulicy Bytomskiej, które ułatwiają
wjazd do miasta od strony Bytomia oraz dojazd od Brzozowic Kamienia.
Zmodyfikowano skrzyżowanie Drogi Krajowej nr 4 z ulicą Kotuchy.
Powstał łącznik drogi wojewódzkiej 911 z ulicą
Bytomską i Inwalidów Wojennych (ulica Jana Pawła II).
Budowany jest kolejny łącznik drogi wojewódzkiej 911 z ulicą
Karola Miarki i ulicą Bytomską. Zostanie oddany do użytku
we wrzesniu 2006 r. W Piekarach Sląskich wybudowano 6 nowych
parkingów miejskich. W mieście realizowane są programy
ochrony środowiska: program niskiej emisji i porządkowania
gospodarki wodnościekowej. Na realizację wielu inwestycji
miasto pozyskuje dotacje z programów pomocowych Unii Europejskiej. Widząc konieczność
stworzenia prognozy określającej kierunki koncentracji
przestrzeni rozwojowej miasta opracowano Studium Uwarunkowań i
Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego. Do końca 2006 roku
opracowany zostanie plan zagospodarowania przestrzennego, co stanowić
będzie dodatkowy element atrakcyjności miasta dia przybywających
tu inwestorów. W 2004 roku uchwalona została "Strategia
rozwoju miasta Piekary Sląskie na lata 2004-2015". W Piekarach Sląskich z powodzeniem
działa Miejska Biblioteka Publiczna, wraz z Izbą Tradycji i
dwoma galeriami wystawienniczymi, w których co roku prezentowanych jest
ponad 50 wystaw malarstwa, rysunku, rzeźby, grafiki, fotografii - tłumnie
odwiedzanych przez miłośników sztuki współczesnej. Od roku 2001 partnerskim miastem Piekar Sląskich
jest czeskie miasto Kromieriż. Podjęta współpraca ma
charakter wielokierunkowy. W dużej mierze koncentruje się głównie
na edukacji, kulturze, sporcie i turystyce. W przysłości
planuje się rozszerzenie o sferę gospodarczą i ochronę
środowiska. Władze miasta nie zapominają o najmłodszych
jego mieszkańcach. Od lat przyznawane są najzdolniejszym
uczniom stypendia za osiągnięcia w dziedzinie nauki, kultury i
sportu. Miejskie stypendia otrzymują również studenci znajdujący
się w trudnej sytuacji materialnej oraz absolwenci studiów wyższych
za najlepsze prace magi- sterskie i doktoranckie związane
tematycznie z Piekarami Sląskimi. Od 2002 roku wręczane są
również nagrody Miasta Piekary Sląskie im. Wawrzyńca
Hajdy w dziedzinie kultury. Na stałe wpisały się też w
historię miasta takie wydarzenia jak organizowane od czternastu lat,
corocznie Piekarskie Sympozja Naukowe poświęcone kulturowym i
społecznym problemom Górnego Sląska, Festiwale Pieśni
Maryjnej "Magnificat" oraz Dni Miasta. 0 przysłości Piekar Sląskich
stanowi nie tylko teraźniejszość. Duże
znaczenie ma również historia. Piekary Sląskie są największym
na Sląsku, a drugim po Jasnej Górze, miejscem pielgrzymkowym związanym
z kultem Maryjnym. Tradycja ta sięga 1676 roku i łączy się
z obrazem Matki Boskiej Piekarskiej. W okresie międzywojennym
szczególnie rozpowszechniło się organizowanie pielgrzymek
stanowych: niewiast i panien na swięto Wniebowzięcia Najświętszej
Marii Panny (15 sierpnia) oraz mężczyzn i młodzieńców
w ostatnią niedzielę maja. Każdorazowo na te spotkania do
Sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej
przybywa ponad 100 tysięcy pielgrzymów, w tym wierni z kraju i
zagranicy. Dzisiejsze Piekary Sląskie - to 60-tysięczny
gród o bogatej historii, dużych ambicjach i możliwościach.
To miasto z charakterem! |
Zabytki architektury |
1. Bazylika p.w. Najświętszej Marii
Panny i św. Bartłomieja. Neoromańska, zbudowana w latach
1842-48 wg. projektu D.Groetschla przez proboszcza ks. Jana Alojzego
Ficka. W kościele znajduje się replika cudownego obrazu Matki
Boskiej - ul. ks.Ficka 7 2. Kalwaria. Powstała w latach 70-tych XIX
wieku w pobliżu Bazyliki na wzgórzu Cerekwica z inicjatywy ks. J.
A. Ficka, a potem ks. J. Purkopa. Jest to zespół 14 kaplic -
stacji drogi krzyżowej oraz 15 kaplic różańcowych na
obrzeżach muru, a także wzniesiony w 1896 roku neogotycki
kosciół pw. Zmartwychwstania Pańskiego - ul. Bytomska 3. Kopiec Wyzwolenia. 30. metrowa budowla ziemna
powstała w latach 1932-37 wg. projektu inż. E. Zaczyńskiego
dla upamiętnienia 250. rocznicy bitwy pod Wiedniem -
ul. Do Kopca Wyzwolenia 4. Kosciół p.w. Matki Bożej Nieustającej
Pomocy. Zbudowany w 1937 r. - ul. Powstańców Sląskich 38 (Kozłowa
Góra) 5. Kosciół p.w. Matki Bożej Wspomożenia
Wiernych. Powstał w latach 1902-03 przez powiększenie o: nawę
poprzeczną, prezbiterium oraz wieżę, kaplicy powstałej
w roku 1883. Przebudowę projektowaf arch. L. Schneider, a robotami
budowlanymi kierował Wieczorek z Królewskiej Huty. Obecny wystrój
koscioła zaprojektował artysta plastyk W. Ostrzołek - ul.
Jagiellońska 100 (Dąbrówka Wielka) 6. Kosciół p.w. Najswiętszego Serca
Pana Jezusa. Zbudowany w latach 1913-15 wg projektu L. Schneidera przez
budowniczego F. Neumanna. Wystrój wnętrza w stylu
renesansowo-barokowym wykonał rzeźbiarz J. Schreiner.
Konsekrowany 25.11.1915 roku - ul. Górnicza 30 (Brzeziny Sląskie) 7. Kosciół p.w. Trójcy Przenajświętszej.
Zbudowany w latach 1926-33 wg. projektu inż. Z. Gawlika przez
budowniczych inż. A. Allnocha i inż. K. Gabrysia. Projekt
wystroju wnętrza sporządził artysta plastyk M. Bieniasz -
ul. Zwirki 17 (Szarlej) 8. Kosciół p.w. Swiętych Apostołów Piotra i Pawła. Wybudowany i poświęcony w 1899 roku. - ul. Biskupa Nankera 221 (Brzozowice-Kamień) 9. Budynek Szpitala Chirurgii Urazowej.
Wybudowany w latach międzywojennych jako Szpital Spółki
Brackiej. - ul. Bytomska 62 (Szarlej) |
Ważniejsze urzędy i instytucje |
>>>
Centrum Pielgrzymkowe - ks. Ficka 7a, tel. 7679981 |
>>> Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej - Miarki 14, |
tel. 998 / 287 21 24 |
>>>
Komenda Miejska Policji - Kalwaryjska 62, tel. 997 / 393 62 00 |
>>> Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie - Biskupa Nankera 103, |
tel. 287 95 03 / 288 35 74 |
>>> Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji - Olimpijska 3, |
tel. 768 10 10 / 768 10 22 |
>>> Miejskie Centrum Zarządzania Kryzysowego - Miarki 14, |
tel. 112 /
287 21 24 / 767 52 49 |
>>>
Ochotnicza Straż Pożarna - Przyjaźni 200 a, tel. 287 92
15 |
>>>
Ochotnicza Straż Pożarna - Roździeńskiego 36, tel.
767 23 55 |
>>> Ośrodek Zamiejscowy Prokuratury Rejonowej w Tarnowskich Górach - |
Bytomska 343, tel. 768 01 32 |
>>>
Pogotowie Ratunkowe - Bytomska 64, tel. 999 / 287 21 27 / 767 45 45 |
>>>
Powiatowy Urząd Pracy - Popiełuszki 14, tel. 288 69 73 |
>>> Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach. Zamiejscowy Wydział VII |
Grodzki.
- Bytomska 343, tel. 768 04 80 |
>>>
Straż Miejska - Kalwaryjska 62, tel. 996 / 288 20 19 |
>>> Urząd Miasta - Bytomska 84, tel. 287 20 41 / 393 94 13, |
e-mail: um@um.piekary.pl, http://um.piekary.pl |
>>>
Urząd Skarbowy - Bytomska 92, tel. 288 68 00 |
>>>
Urząd Stanu Cywilnego - Bytomska 84, tel. 393 93 67 |
>>>
Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z.o.o - Kotuchy 3, tel. 289 95 96 |
>>> Zakład Gospodarki Mieszkaniowej - Zwirki 23, tel. 28719 6 |
Kościoly |
>>>
Bazylika Najświętszej Marii Panny i św. Bartłomieja
- ks. Ficka 7,
|
tel. 287 22 70 (Piekary) |
>>> Matki Boskiej Nieustającej pomocy - Powstańców Sląskich 38, |
tel. 287 51 74 (Kozłowa Góra) |
>>> Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych - Jagiellońska 100, |
tel.
287 93 16 (Dąbrówka Wielka) |
>>> Najswiętszego Serca Pana Jezusa - Górnicza 30, |
tel. 287 96 61 (Brzeziny
Sląskie) |
>>>
Swiętego Józefa - Koscielna 21, tel. 287 24 50 (Józefka) |
>>> Swiętej Rodziny - Konstytucji 3 Maja 36, |
tel. 287 29 87 (Osiedle Wieczorka) |
>>> Swiętych Apostołów Piotra i Pawła - Biskupa Nankera 221, |
tel. 287 96 62 (Brzozowice-Kamień) |
>>>
Trójcy Przenajświętszej - Zwirki 17, tel. 287 22 14 (Szarlej) |
>>> Zmartwychwstania Pańskiego - ks. Ficka 7, |
tel. 287 22 70 (Piekary
– Kalwaria) |
źrodło: Plan miasta Piekary Sląskie II edycja wydany przez
Urząd Miasta Piekary Sląskie |
Copyright © 2006-2008 Jacek Boron |